Sık sık yazmayı düşündüğüm şu görgü meselesini ne hikmetse bir türlü kavrayamadık. İnsanlar 

görgüyü ne okumakla alır, nede parayla, görgü görerek öğrenilen bir terbiye ve ahlaki durumdur. 

Ahlaki durumun temelinde de insanların hak ve hukukları önde gelmesi gerekirken buna riayet ve 

dikkat çok azdır. Bir nevi hak ve hukukun öneminde dini inanç bana göre önde gelir. Bugün sizlerle 

paylaşacağım örneklemeleri mutlaka okumanızı tavsiye ederim.

 Hani bazen eylem ve protesto görür yaşarız, nedenini sorsan Türk milletinin yâda insanlarının hak 

ve hukukları yanında çıkarlarını korumak için yapıldığını duyarız. Hatta bu direnç ve eylemlerden 

dolayı insanların yaralanıp öldüklerine şahit oluruz. Bunlar aslında hak ve hukuk değil bir ideolojik 

kargaşadan başka değil ve gariban çocuklarının ölmesine sebep anarşistliktir. Bana göre bunun kadar 

önemli olan beraber ve toplu yaşamda inanıyorum ki, %70 birbirimizin hak ve hukukuna riayet 

etmiyoruz. Birlikte ve toplu yaşamayı öğrenememişiz haksızlığın daniskasını birbirimize yapıyoruz.

 Toplumun kullandığı park yerleri ve her insanın yararlandığı toplu yaşam yerlerini ne kadar temiz 

tutuyoruz? Sürekli yürüyüp geçtiğimiz yeri kendimizin gibi kullanarak orada başkalarınında haklarının 

olduğunu düşünmeden kişisel kullanmak bir haksızlık ve görgüsüzlük değil mi?

 Bir ara Konyada özel bir hastaneye gittim, hastanenin koridorlarını bırakın tuvaletine yatak yoran 

at yat. Bu kadar temiz ve bakımlı, ama gelin görünki, onu kullanan bizim insanımız buraya gelen 

herkesin kullandığını düşünmeden kendisine aitmiş gibi zerrei miktar koku hissetmediğiniz tuvaletin 

içinde sigara içip yere atıyor. İçerden çıkan adama bakıyorsunuz boğazında medeniyet yuralı takılı 

çırak durasınız gelir. Üstelik klozeti kullanmasını bilemeyip taşın tepesine çıkıp abdest yapıp berbat 

edip çıkıyor. Görevli dertleniyor, “ elini yıkamadan çıkıp kapı kolunu pislik eden adamlar var” diyor.

 Buyurun buradan yakın, o güzelim el değmeden soğuk sıcak akan lavobaya sümkürüp su 

tutmadan çıkan insanları. Ben bunun için çoğu zaman cebimde selpak taşıyorum umumi kullanılan 

kapıları selpakla tutmaya çalışıyorum. Bunu yaparkende inanın gören olur diye utanarak tutuyorum. 

Be kardeşim bu bir kul hakkı değil mi? Bu yerleri sadece sen mi kullanıyorsun.?

 Yolda giderken çoğu zaman sokakda balgam görürsünüz, be kardeşim buradan sadece sen mi 

yararlanıyorsun? Başka insanların geçeceğini bilmiyormusun, hangi devirde yaşıyoruz al bir selpak 

cebine ne yapacaksan ona yap sonrada çöpe at.

 Arabanızda giderken önünüzde lüks bir araç gidiyor, sonra bir bakıyorsunuz camından çöp poşeti 

atılıyor ve arabanızın camına sıçrıyor ya da değiyor. Bakıyorsunuz atanı, parasından dolayı çoğu 

insanın saygı duyduğu saygısız birisi. Diyorsunuz ki, varlıklı olmak yâda çok tahsil görmek medeni 

olmak değil ki, yüzüne tüküresiniz geliyor. Balkonda sigara içen modern hanıma bakıyorsunuz 

aşağıdan geçen insanın üzerine izmarit atıyor, yâda sokağa fırlatıyor. Bu insanlar kül tablası 

kullanmazlar mı demekten kendinizi alamıyorsunuz.

 Sokaklarda aynı şeyleri yapmıyor muyuz elimizdekini sokağa atma yerine bir çöp kovasına 

atmayı düşünmezler. Yazın parklardaki banklarda otururken bakarsanız herkesin elinde bir kâse

çekirdek yâda kuru yemiş çat pat yeyip sokağa atarız. Hele birde rüzgâr estiğini düşünün bu 

çekirdekler yeşilliklerin arasınada yerleşir çıkarın bakalım nasıl çıkaracaksanız çıkarın. Toplu yaşanan 

yerler kişisel yaşanan yerler değil, herkesin malı herkes ona göre kullanmalı. Apartmanlarda aynı 

şekilde, kimse kendisi için istemediğini başkasına reva görmemeli.

 Zaman zaman yazıyorum, toplu yaşamayı yâda medeniyetin M sini alamamışız. Toplu yaşamadaki 

hak ve hukuklar ülkeyi dışa karşı hak ve hukukta koruma kadar önemli. Eğer birbirimizin hak ve 

hukukunu korumuyorsak birlikte yaşamaktan nefret doğar. Nefretin olduğu yerde de kardeşlik ve 

dostluk olmaz. Önce medeni olmalıyız, birbirimizin ortak kullanma yerlerini düzgün kullanmalıyız. 

Bırakın toplu yaşadığımız yerleri evlerimizde bile kişi haklarına dikkat etmeliyiz. İnsanlığın temiz ve 

huzurlu yaşaması birbirimizin haklarına riayetten geçer. Görgünün okulu yok görgü görerek öğrenilir.