Somuncu Baba’nın seceresi

Geçtiğimiz günlerde Somuncu Baba ve Yusuf Hakiki baba ile ilgili yapılan panele katılan Güzeller ailesinden İbrahim Güzel eşi ile birlikte ziyaretime gelerek bir süre kendileri ile sohbet etme imkânı buldum. Ben kendilerini Belediye Basın Yayın Kültür Müdürlüğüm döneminden de tanıyorum. Yine Güzeller ailesinden olan olan eşi çok alicenap ve Ahmet Akgündüz hocaya sempozyumda sert çıkacak kadar cesur bir hanım.

1999 yılında Belediye’de Kültür Müdürlüğüm esnasında Valilikle ortaklaşa Somuncu Baba ile ilgili bir sempozyum düzenlemiştik. Bu sempozyuma Prof. Dr. Nimet Özgüç Prof. Dr. Ahmet Akgündüz ve rahmetli Ahmet Kabaklı’yı getirmiştik. Ahmet Akgündüz hocamı İstanbul’dan 30 yıldır falan tanırım. Gündüz hocanın Darende ile farklı bağları bulunması nedeni ile Osmanlı arşivlerindeki 20 belgeden bir tanesinde Somuncu Baba ile ilgili müracaat belgesini kaynak göstererek Somuncu Babanın Darende de olduğunu iddia etmektedir.

Ben kendisini Aksaray’daki Somuncu Baba ile ilgili belge ve delilleri görmesi için davet ettim. Sabah oturumunda Somuncu babanın Darende de olduğunu iddia etti. Öğle yemeği molasında kendilerini Ervaha götürüp diğer misafirlerle beraber gezdirdim. Kendisine orada sordum kıyaslama yaparmısınız dedim. Bana; “ bikalben vuku kafam karıştı, manevi durumu burada ağırlık bastı. Ancak ben orada dedim burada da olabilir” dedi. 

Öğlen sonrası oturumda; “ bu mübarek zat her yerde olabilir önemli olan onun fikirlerini yaşatmak” dedi. Ama rahmetli Muharrem Güzel kendisine itiraz etti ve “bende belgeler var neden doğruyu söylemiyorsun” diye sert çıktı. 

Somuncu Baba ile ilgili kendilerinde geniş bilgi ve kaynak olan Güzeller sülalesinden İbrahim Güzelde geniş bilgi bulunmaktadır. İbrahim Bey geçtiğimiz günlerde tercüme edilmiş Somuncu Baba seceresinin bir CD ile bana verdiler. Bunun yayınlanmasını ve duyurulmasını istediler. Secereyi inceledim ve secerenin asıllarını ve tercümesini sizlerle dokunmadan paylaşmak istedim.

Somuncu Baba tartışmasını sonlandıran ve kendilerinde geniş bilgi olan Güzel ailesini tebrik ediyorum. Umarım bu belgeler ciltlenerek Sayın Belediye Başkanımız Haluk Şahin Yazgı kendilerine Azmi Millide sergilenmek üzere korumaya alacağını ve müze olarak ilgililerin emrine sunacağına söz verdi. Ümit ediyorum ki, bu belgeler bir süre sonra burada sergilenir.

Şimdi sizlere bu secereyi takdim ediyorum.



MUHARREM GÜZELİN TORUNLARININ AÇIKLAMASI





Şeyh Hamidettin-i Aksaray-i (Somuncu Baba) Evlatlarından Dedemiz Muharrem GÜZEL’e Babası Mehmet Behcet Hoca’dan kalan, Aksaray Ervah Kabristanında bulunan Somuncu Baba Tekkesi ile Şeyhhamit Mahallesi Güzel Baba Sokak’ta bulunan Baba Yusuf Hakiki ve Mahmut Gazi Tekkelerine ait, çoğu “Berat”(Ferman-ı Humayun)’lardan oluşan belgelerden bir bölümünün tercümeleri “Berat Tercüme” klasöründe sunulmaktadır. Klasördeki “JPEG” dosyalarında bulunan belgelerin tercümeleri aynı numaralı “World” dosyalarındadır. 

Berat tercümelerinde adı geçen Kişilerden CD muhteviyetında sunulan “Secere’de mevcut olanlar tercüme metinlerinde adlarının altı çizilmek sureti ile işaretlenmiş, secerede’de bu isimlerin altına ismin geçtiği berat tercümelerinin numaraları belirtilmiştir.



Saygılarımızla. 



Ahmet-İbrahim, Mustafa Güzel

1



1



Aksaray Kadısı Tasdik İbaresi

Uygundur. (imza)

Aksaray şehri Şeyh Hamid Veli Mahallesi sakinlerinden Şeyh Şemseddin Efendi ve kardeşi Molla Kasım İnan ve Şeyh Mehmed Efendi isimli şahıslar, şerefli ve saygın yargı meclisinde işbu müracaat yazısını takdim ederek, Seyyid Kasım, Seyyid Müslim, Seyyid Muhammed ve kardeşi Seyyid Mustafa İnan ve Seyyid Süleyman ve Seyyid Hasan ve Seyyid Mustafa ve Muhiddin Mehmed isimli şahısların da hazır olduğu mahkemede konuşarak; Aksaray da adı geçen mahallede kabri bulunan Şeyh Hamid Veli oğlu Şeyh Baba Yusuf Hakikinin ve Mahmud Gazi Medresesi vakfının mütevellisi olmamız sebebiyle, adı geçen şahıslarında vakfa ait olan Tavak ve Karıncak ve diğer köylerde arazileri olub ziraatçilikle uğraşıp her sene elde edilen mahsüllerin aşar vergilerini ve vakıf arazisi içersinde bulunan diğer diğer mülk ve bağlarımızın vergilerini istediğimizde bizler adı geçen şeyhin çocuklarındanız diyerek gerek aşar vergisi ve gerekse vesair vakfa ait diğer vergileri tayin ve tarafımıza teslim etmekden kaçınmaları üzerine kendilerinden kanunen alınması talebimizdir demeleri üzerine, onlara (davalılara) soruldu; Bu kimseler cevaplarında; Bizler şeyhin çocuklarından olup bizim atalarımız yaklaşık 100 seneden beri çocuklarının tasarruflarında olan vakıf arazilerinden vergi verilmeyerek bundan önce dahi defalarca mahkemede duruşmaya katıldıkları ve sonuçda vergiden muaf olduğumuza dair hüküm verildi diyerek sözlerini destekleyen belgeyi ibraz etmeleriyle belge incelenerek doğruluğuna karar verilmekle, davacıya sorularak; bu şahıslar gerek babalarının ve gerekse kendilerinin vergi vermediklerini söyledi fakat zorba takımından olduklarından gerek babaları ve gerekse kendileri zorba takımından olmadıklarını belirttiğinden davacılardan davalılardan zorbalardan olduğunu belirten bir delil taleb etmeleriyle böyle bir delilin bulunmadığı, adı geçenlerin şeyhin çocukları olmaları ve vakfın arazisinin tasarrufunu elinde bulundurmaları ve önceden beri vergiden muaf olmaları sebebiyle davacılardan Şeyh Şemseddin Efendi ve Seyyid Molla Kasım davasının reddine 18.09.1772 tarihinde karar verilmiştir.

Seyyid Mustafa Ağa, Seyyid Osman Efendi, imam Molla Yusuf



2



2



Padişah (Sultan Üçüncü Mustafa) Tuğrası

Padişah emri budur: 

Aksaray Şeyh Hamid Veli, Baba Yusuf Hakiki ve Mahmud Gazi Tekkesi Vakfı şartları gereği bir şeyh ve 9 tasavvuf ehline ait olan ve yeniden mürid tayin edilmesi gereken hak sahiplerinden ve vakıf üyelerinden Seyyid Mustafa, Seyyid Muhammed ve Seyyid Abdurrahman, Seyyid Mustafa, Abdullah oğlu Seyyid Hasan ve Ahmed , Müslim oğlu Seyyid Kasım ve Mehmed oğlu Mustafa , Seyyid Ahmed isimli şahısların layık görülmesi üzerine kendilerine berat verilmesi için Mevlana El-Hac İbrahim‘in arz etmesi üzerine beratımı verdim ve buyurdum ki ve bu günden itibaren adı geçenlerin tekkede mürid (tasavvuf ehli) olarak kalsın ve vakfedenin ruhu ve Osmanlı devletinin devamı için duaya devam etsinler ve bu sebeple dışarıdan herhangi bir müdahale olunmasın Mayıs 1773 tarihi itibariyle karar verilmiştir. İstanbul



3



3

Fiyatı iki kuruştur

İlam

Aksaray’daki Şeyh Hamid Veli, Baba Yusuf Hakiki ve Mahmud Gazi Tekkesi Vakfı şartları gereği bir şeyh ve 9 tasavvuf ehline ait olan ve vakıf şartları gereği yeniden mürid tayin edilmesi gereken hak sahiplerinden ve vakıf üyelerinden Seyyid el-hac Mustafa, Seyyid Muhammed ve Seyyid Abdurrahman, Seyyid Mustafa, Abdullah oğlu Seyyid Hasan ve Ahmed , Müslim oğlu Seyyid Kasım ve Mehmed oğlu Mustafa , Seyyid Ahmed isimli şahıslara berat verilmesi için Mevlana El-Hac İbrahim‘in arz etmesi üzerine beratımı verdim ve buyurdum ki; adı geçenler tekkede mürid olarak (tasavvuf ehli) kalarak, vakfedenin ruhu ve Osmanlı Devletinin devamı için duaya devam etsinler. Dışarıdan herhangi bir müdahale olmasın. Tarih: Haziran 1773. İstanbul

Mühür (Ömer Hulusi)



4



4

Tuğra (Sultan Birinci Abdulhamid)

Padişah emri budur:

Aksaray Kadı Vekili Mustafa Bey makamıma mektub getirerek Niğde Sancağına bağlı Melye isimli köyden 3000 akçe bedelli Şeyh Hamid Veli çocuklarına ait timar hissesinin Seyyid Hasan, Seyyid Mehmed ve Seyyid Mustafa ve Seyyid Abdurrahman oğlu Süleyman’a ait olduğu ve Seyyid Hasan’ın vefatıyla hissenin, oğlu Seyyid Şaibeddin’e verilmesi gerektiğine binaen, 8 Şubat 1778 tarihi itibariyle bu beratı verdim ve buyurdum ki ; bu günden sonra tasarruf etme yetkisi Seyyid Şeibeddin’e aittir. Dışarıdan hiç bir kimse müdahale etmesin.

İstanbul

Seyit Abdurrahman oğlu Süleyman 9 ve 10 no’lu Beratlarda Mehmet oğlu görünüyor. Kesin bilgi temin edilemediğinden secerede yer almıyor

5



5

Vakıf idare heyetinde bulunacak muhasebe kaydı.



Deter No : Sayı 2 

Yaprak No : Sayı 2 

Vilayet : Karaman

Livası : Niğde

Kazası : Aksaray

Köyü : --------

Hayratı : Küçük Tekke

Vakfın ismi : Şeyh Hamid Veli 

Yönetici ismi : Mütevelli heyetinden Mehmed Efendi 

Senesi : 13 Mart 1866 tarihinden 12 Mart 1867 tarihine kadar

Para : 36 

Kuruş : 8096 

Gelir : Tıyye köyünden aşar vergisi

Para : 36

Kuruş : 8096 

Gelirler : ...............

Para : 10

Kuruş : 1075

Gider : Mehmed Efendiye vakıf idare ve kontrol görevi için verilen

Para : 38

Kuruş : 0499

Gider : Abdurrahman Efendiye vakıf idare ve kontrol görevi için verilen

Para : 38

Kuruş : 0499

Gider :Muharrem Efendiye vakıf idare ve kontrol görevi için verilen

Para : 38

Kuruş : 0499

Gider : Mustafa Efendiye vakıf idare ve kontrol görevi için verilen

Para : 38

Kuruş : 0499

Gider : Yusuf Ahsen Efendiye vakıf idare ve kontrol görevi için verilen

Kuruş : 3075

Kuruş : 3013

Gider : Tekkenin yiyecek gideri

Para : 36

Kuruş : 0122

Gider : Vesair gider



Kuruş : 0531

Gider : Tekkenin onarım gideri

Kuruş : 0850

Gider : Katip maaşı

Kuruş : 0205

Gider : Muhasebe harcı

Para : 36 Kuruş: 8096

Tarih : 25 Ağustos 1869



6

6



Borç senedi yazılma nedeni:

1844 senesi padişah beratıyla, sahibi olduğumuz, büyük dedemiz Şeyh Hamid Veli Baba Yusuf Hakiki’nin vakfına ait Talekler mahallesinde Yahya oğlu değirmeni adıyla bilinen mekanın daha önce sahibi olan Mehmed Behçet Efendinin kendi rızasıyla oğulları İbrahim, İmam Hasan ve Yahya’nın her birine dörder kıyye (400 dirhem) kıymetinden satması ve değeri olan 100’ er kuruşu dahi her birisine hibe ederek yukarıda belirtilen mekanın ortak sahibi olmaları ve önceden olduğu gibi yıllık vergisini vakfa vermek kaydıyla, adları geçen İbrahim, İmam Hasan ve Yahya’ya bu zabıtname verilmişdir. Dışarıdan hiçbir şekilde müdahale olunmasın. 30 Nisan 1844

Mehmed Şemseddin (Mühür)



7



7



Padişah (Sultan Abdulaziz) Tuğrası

Padişah emri budur:

Vakıflar Genel Müdürlüğüne bağlı Aksaray’da Mahmud Gazi ve Baba Yusuf Hakiki ve Şeyh Hamid Veli Camisinde günlük bir akçe ücretle ile vergi geliri tahsildarlığı görevi verilmesine dair sunulan dilekçe üzerine, yapılan araştırma sonucu Vakıflar Teftiş Mahkemesi tarafından çıkarılan karar gereği, önceden görev kendisinde bulunan Mustafa oğlu Mehmet’in vefatıyla, hak sahibi olarak Seyyid Mehmed Behcet oğlu Seyyid İbrahim’e gerekli vakıf işlerini idare etmek, kira bedellerini tahsil ederek vakfa vermek ve görevini layıkıyla yerine getirmediği takdirde, başka birine verilmesi şartıyla kendisine berat verilmesi Vakıflar Genel Müdürlüğünce karar verilmesi üzerine 23 Nisan 1864 tarihinde bu beratı verdim ve yukarıda belirtilen vergi toplama vazifesiyle yetkilendirdim. Bu berata (yetki belgesine) aykırı olarak dışarıdan müdahale edilmesin. Tarih: 9 Haziran 1864

Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait berat yazılmak için kullanılan kağıttır.

Arka Sayfası

Aksaraylı İbrahim Efendi

Niğde/ 23823

Mühür ( Vakıflar Genel Müdürlüğü, sene 1862)

Mehmed Efendiye verilen belgeler

Numara

6 Berat

- Kağıt

- Mahkeme Delili

2 ilam

- ilam

14 ilam

8



8



Hisselerin, ilgililere verilmesine ilişkin mahkeme kararı. 

Konya Vilayeti Aksaray kazasına bağlı Şeyh Hamid Veli ve Baba Yusuf ve Mahmud Gazi Tekkesi Vakfını, vakfedenin koyduğu şartlar gereğince 1 şeyh ve 9 müride (tasavvuf ehline) verilen konutların, vakfedenin çocuklarından Temmuz 1773 tarihinde aldığı beratla, tasarruf etme hakkına sahip bulunan 9 sufiden biri olan Abdullah oğlu Seyyid Mehmet’in, (vefatı dolayısıyla kalan hissesini) Aksaray kazasının Şeyh Hamid Veli mahallesindeki kendi öz oğlu olan Yahya’ya bıraktığı ve adı geçen tekkenin dahi bugün itibariyle mevcud ve imar edilmiş ve gerekli hizmetleri zamanında yapılmış olarak Yahya da kendisine verilen beratı öz oğlu Mehmet Behcet’e bıraktığı ve onun da vefatıyla nufus defteri 6’ ncı hane 1 numarada kayıtlı 47 yaşında Seyyid İbrahim ve 2 numarada kayıtlı 42 yaşında Hasan ve 3 numarada kayıtlı 29 yaşında Yahya isimli üç çocuğuna bıraktığı ve Hasan’ın da vefat etmesiyle nüfus kayıtlarında aynı hanenin 5 numarasında kayıtlı 18 yaşındaki Seyyid Ömer ve 6’ ncı numarasında 14 yaşındaki Abdulvahid’e bırakmasıyla ve adı geçenlerin Şeyh Hamid Velinin çocukları olduklarının, şeyhin diğer çocukları tarafından kabul edilmesi üzerine, Aksaray kazası adliyesinde alacakları apaçık belli olan ve vefat eden dedeleri Seyyid Mehmet’ten kalan berat (kullanma ve tasarruf etme hakkı) yukarıda adları geçen Seyyid İbrahim, Yahya, Ömer ve Abdulvahid’e verilmek üzere hükme bağlandı. 9 Şubat 1874



Osmanlı Devleti Aksaray Kazası Kadı Vekili Seyyid Muhammed

-------------------------------------------------------------------------------------------------

Açıklama:

-Abdullah oğlu Seyit Mehmet Dedemizin Dedesinin Dedesinin Babası. 

-Yahya Dedemizin Dedesinin Dedesi.

-Yahya’nın öz oğlu Mehmet Behcet Dedemizin Dedesinin Babası,“BEHCETLER” Ünvanı Buradan Geliyor. “GÜZEL” soyadı SOMUNCU BABA’nın hakiki oğlu 1.YUSUF HAKİKİ BABA’NIN “GÜZEL BABA”ünvanına istinaden alınmıştır.

-Seyit İbrahim Dedemizin dedesi.

-Seyit İbrahimin Oğlu Mehmet Behcet Hoca Babamızın; adını aldığı Dedesi.

(bunlar mevcut secerede görünüyor)

Mehmet Behcet Hoca Oğlu Muharrem GÜZEL Oğlu Mehmet GÜZEL evlatları:

Ahmet-İbrahim-Mustafa GÜZEL



9



9

Padişah (Sultan Abdulaziz) Tuğrası



Padişah emri budur:

Niğde Sancağı Melder Nahiyesi Melye isimli köy ve diğerlerindeki 3000 akçe Şeyh Hamid çocuklarına ait araziden (timardan) 115 kuruş bedelli hissenin tasarruf etme yetkisini elinde bulunduran Seyyid Mehmed oğlu Seyyid Süleyman’ın vefatından hissesi oğlu Hüseyin’e; onun vefatından kalan hisseden 57,5 kuruş bedelli yarısı, öz oğulları Mehmed ve Mevlüd’e ve çocuğu bulunmayan Mevlüd’ünde vefatından dolayı, hissesi kardeşi Mehmet’in hissesine katılarak, onun da vefatından dolayı öz oğulları Mevlüd, Şaibeddin ve Ali Yusuf’a müşterek olarak verilmesi Vergi Emini Mustafa Efendi tarafından arz olunarak kayıtlara geçen hisse, adı geçen çocuklara ortaklaşa verilmesini gerektirmiş olduğuna binaen 20 Temmuz 1881 tarihinde Maliye Bakanlığından hüküm verildikden sonra yazısı çıkarılmak üzere emrim olan 3000 akçe araziyi (timarı), çocuklar Mevlüd, Şaibeddin ve Ali Yusuf’a müşterek olarak verdim ve bu günden itibaren tasarruf etmede yetkili olduklarını emrettim, bu konuda dışarıdan hiç bir kimse müdahale edilmesin. 

Tarih: 9 Ekim 1881 

10



10



Padişah (Sultan Abdulaziz) Tuğrası



Padişah emri budur:



Niğde Sancağı Melder Nahiyesi Melye isimli köy ve diğerlerinden 3000 akçe Şeyh Hamid çocuklarına ait araziden (timardan) 115 kuruş bedelli hissenin tasarruf etme yetkisini elinde bulunduran Seyyid Mehmed oğlu Seyyid Süleyman’ın vefatından hissesi oğlu Hüseyin’e; onun vefatından kalan hissesi 57,5 kuruş bedelli yarısı, öz oğlu Hüseyin’e, Vergi Emini ve ikinci rütbeden Osmanlı Nişanına sahip Mustafa Efendi tarafından arz olunarak kayıtlara geçen hissenin yarısı, adı geçen oğluna verilmesini gerektirmiş olduğuna binaen 24 Temmuz 1881 tarihinde Maliye Bakanlığından hüküm verildikden sonra yazısı çıkarılmak üzere emrim olan